随机时滞微分方程可用于刻画有重要应用并与时间相关,且依赖于过去状态的过程。近年来,关于这类方程数值解稳定性的研究取得了很大进展。Higham[1]研究了线性随机微分方程对应的随机θ方法的渐近稳定性;Zong等[2]研究了非线性方程对应的随机θ方法的均方指数稳定性;Wu等[3]得到了中立型随机时滞微分方程相应数值解的指数稳定性;Lan等[4]得到了带马氏切换的中立型随机时滞微分方程的数值解指数稳定的充分条件。当扩散系数不满足线性增长条件时,Huang[5]通过研究随机线性θ方法平凡解的渐近稳定性,证明了特定条件下随机线性θ(1/2≤θ≤1)方法的均方渐近稳定性,但是并没有给出收敛速度。
本文研究当扩散系数高度非线性时随机线性θ方法的均方指数稳定性,在给出随机时滞微分方程的随机线性θ方法和两种稳定性定义的基础上,证明了给定条件下随机线性θ方法的均方指数稳定性(从而几乎处处指数稳定),完善了文献[5]中的结论。
1 基本假设和定义对于一个抽象的全集Ω,
考虑以下形式的随机时滞微分方程
$ \left\{ \begin{array}{l} {\rm{d}}y(t) = f(t,y(t),y(t - \tau )){\rm{d}}t + \\ \;\;\;\;\;\;g(t,y(t),y(t - \tau )){\rm{d}}W(t),t \ge 0\\ y(t) = \phi (t),\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;t \in \left[ { - \tau ,0} \right] \end{array} \right. $ |
式中,y(t)、f(t, x, y)、g(t, x, y)是定义在相同概率空间上的随机变量,y(t)是未知函数,t∈[0, T];τ是正常数;ϕ(t)是
考虑随机线性θ方法(SLT方法),即划分格子点0=t0 < t1 < t2… < tn < T,tn=nΔ,Δ为步长。考虑随机线性θ方法的数值迭代格式如下
$ \left\{ \begin{array}{l} {y_{n + 1}} = {y_n} + \theta \mathit{\Delta} f\left( {{t_{n + 1}},{y_{n + 1}},{{\bar y}_{n + 1}}} \right) + \\ \;\;\;\;\;\;(1 - \theta )\mathit{\Delta} f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right) + g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} {W_n},\;\;\;n \ge 0\\ {y_n} = \phi \left( {{t_n}} \right),\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;\;n \le 0 \end{array} \right. $ | (1) |
式中,yn+1是y(tn+1)的近似值,yn是y(tn-τ)的近似值,Δ>0, θ∈[0, 1], ΔWn=W(tn+1)-W(tn)。
对于τ,存在正整数m和δ(0<δ≤1),使得τ=(m-δ)Δ,所以式(1)中的yn可以线性表示为yn=(1-δ)yn-m+δyn-m+1。显然当δ=0时,随机线性θ方法回归为普通随机θ方法,该方法是随机θ方法的一个推广。
注意到当θ>0时式(1)是隐式方法,为使式(1)有定义,通常需要使系数f满足特定条件(如单边Lipschitz条件)。
定义1 对于式(1)中的随机线性θ方法yn,若存在Δ>0,使得
定义2 对于式(1)中的随机线性θ方法yn,若存在Δ>0,使得
定理1 假定式(1)有定义,若系数f、g满足
$ \begin{array}{l} 2\langle u,f(t,u,v)\rangle + |g(t,u,v){|^2} \le - {C_1}|u{|^2} + {C_2}\\ |v{|^2},{C_1} > {C_2} > 0 \end{array} $ | (2) |
则当
证明:定理1的证明分5步进行。
① 方程(1)可变换为
$ \begin{array}{l} {y_{n + 1}} - \theta \mathit{\Delta} f\left( {{t_{n + 1}},{y_{n + 1}},{y_{n + 1}}} \right) = {y_n} - \theta \mathit{\Delta} f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right) + \\ f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} + g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} {W_n} \end{array} $ |
令Fn=yn-θΔf(tn, yn, yn),则有
$ \begin{array}{l} \begin{array}{*{20}{r}} {{{\left| {{F_{n + 1}}} \right|}^2} = {{\left| {{F_n}} \right|}^2} + |f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} + g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)}\\ {{{\left. {\mathit{\Delta} {W_n}} \right|}^2} + 2\left\langle {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} ,{F_n}} \right\rangle + 2\left\langle {g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} {W_n},} \right.} \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {\left. {{F_n}} \right\rangle = {{\left| {{F_n}} \right|}^2} + {{\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2}{\mathit{\Delta} ^2} + {{\left| {g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2}\mathit{\Delta} + }\\ {2\left\langle {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} ,{y_n}} \right\rangle - 2\theta {{\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2}{\mathit{\Delta} ^2} + {M_n} = } \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {{{\left| {{F_n}} \right|}^2} + (1 - 2\theta ){{\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2}{\mathit{\Delta} ^2} + {{\left| {g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2}\mathit{\Delta} + }\\ {2\left\langle {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)\mathit{\Delta} ,{y_n}} \right\rangle + {M_n} = {{\left| {{F_n}} \right|}^2} + ((1 - 2\theta )} \end{array}\\ {\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|^2}\mathit{\Delta} + {\left| {g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|^2} + 2\left\langle {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right.,\\ \left. {\left. {{y_n}} \right\rangle } \right)\mathit{\Delta} + {M_n} \end{array} $ | (3) |
式(3)中,Mn=|g(tn, yn, yn)|2|ΔWn|2-|g(tn, yn, yn)|2Δ+ 2〈g(tn, yn, yn)ΔWn, Fn〉+2〈f(tn, yn, yn)Δ, g(tn, yn, yn)ΔWn〉为鞅,鞅取期望为0。
② 证明存在0 < C < C1,使得
$ \begin{array}{l} (1 - 2\theta ){\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|^2}\mathit{\Delta} + {\left| {g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|^2} + 2\\ \left\langle {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right),{y_n}} \right\rangle \le - C{\left| {{F_n}} \right|^2} + {C_2}{\left| {{{\bar y}_n}} \right|^2} \end{array} $ | (4) |
事实上,有
$ \begin{array}{l} \begin{array}{*{20}{c}} {(2\theta - 1){{\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2}\mathit{\Delta} - C{{\left| {{F_n}} \right|}^2} = (2\theta - 1)}\\ {{{\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2}\mathit{\Delta} - C\left( {{{\left| {{y_n}} \right|}^2} + {{\left| {\theta \mathit{\Delta} f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2} - } \right.} \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {\left. {2\left\langle {\theta \mathit{\Delta} f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right),{y_n}} \right\rangle } \right) = \left[ {(2\theta - 1)\mathit{\Delta} - C{\theta ^2}{\mathit{\Delta} ^2}} \right]}\\ {{{\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|}^2} + 2C\theta \mathit{\Delta} \left\langle {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right),{y_n}} \right\rangle - C{{\left| {{y_n}} \right|}^2} = } \end{array}\\ a{\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right) + b{y_n}} \right|^2} - \left( {a{b^2} + C} \right){\left| {{y_n}} \right|^2} \end{array} $ | (5) |
式(5)中,a=(2θ-1)Δ-Cθ2Δ2,
$ \begin{array}{l} (2\theta - 1){\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|^2}\mathit{\Delta} - C{\left| {{F_n}} \right|^2} \ge - \left( {a{b^2} + } \right.\\ C){\left| {{y_n}} \right|^2} \ge - {C_1}{\left| {{y_n}} \right|^2} \end{array} $ |
又由式(2)可得
$ \begin{array}{l} (2\theta - 1){\left| {f\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|^2}\mathit{\Delta} - C{\left| {{F_n}} \right|^2} \ge 2\left\langle {{y_n},f} \right.\\ \left. {\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right\rangle + {\left| {g\left( {{t_n},{y_n},{{\bar y}_n}} \right)} \right|^2} - {C_2}{\left| {{{\bar y}_n}} \right|^2} \end{array} $ |
移项后,式(4)得证。
③ 将式(4)代入式(3),有
$ \begin{array}{l} {\left| {{F_{n + 1}}} \right|^2} \le {\left| {{F_n}} \right|^2} + \left( { - C{{\left| {{F_n}} \right|}^2} + {C_2}{{\left| {{{\bar y}_n}} \right|}^2}} \right)\mathit{\Delta} + \\ {M_n} \le {\left| {{F_n}} \right|^2} - C{\left| {{F_n}} \right|^2}\mathit{\Delta} + {C_2}{\left| {{{\bar y}_n}} \right|^2}\mathit{\Delta} + {M_n} \le (1 - C\mathit{\Delta} )\\ {\left| {{F_n}} \right|^2} + {C_2}{\left| {{{\bar y}_n}} \right|^2}\mathit{\Delta} + {M_n} \end{array} $ |
且|yn|2≤δ|yn-m+1|2+(1-δ)|yn-m|2,所以有
$ \begin{array}{l} {\left| {{F_{n + 1}}} \right|^2} \le (1 - C\mathit{\Delta} ){\left| {{F_n}} \right|^2} + {C_2}\mathit{\Delta} \delta {\left| {{y_{n - m + 1}}} \right|^2} + \\ {C_2}\mathit{\Delta} (1 - \delta ){\left| {{y_{n - m}}} \right|^2} + {M_n} \end{array} $ |
又由于对任意的A>1,都有
$ \begin{array}{l} \begin{array}{*{20}{c}} {{A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}{{\left| {{F_{n + 1}}} \right|}^2} - {A^{n\mathit{\Delta} }}{{\left| {{F_n}} \right|}^2} \le {A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}[(1 - C\mathit{\Delta} )}\\ {\left. {{{\left| {{F_n}} \right|}^2} + {C_2}\mathit{\Delta} \delta {{\left| {{y_{n - m + 1}}} \right|}^2} + {C_2}\mathit{\Delta} (1 - \delta ){{\left| {{y_{n - m}}} \right|}^2} + {M_n}} \right] - } \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {{A^{n\mathit{\Delta} }}{{\left| {{F_n}} \right|}^2} \le {A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}\left( {1 - C\mathit{\Delta} - {A^{ - \mathit{\Delta} }}} \right){{\left| {{F_n}} \right|}^2} + {A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}}\\ {{C_2}\mathit{\Delta} \delta {{\left| {{y_{n - m + 1}}} \right|}^2} + {A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}{C_2}\mathit{\Delta} (1 - \delta ){{\left| {{y_{n - m}}} \right|}^2} + {A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}} \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {{M_n} \le {R_1}{A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}{{\left| {{F_n}} \right|}^2} + {R_2}{A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}{{\left| {{y_{n - m + 1}}} \right|}^2}\mathit{\Delta} + }\\ {{R_3}{A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}{{\left| {{y_{n - m}}} \right|}^2}\mathit{\Delta} + {A^{(n + 1)\mathit{\Delta} }}{M_n}} \end{array} \end{array} $ | (6) |
式(6)中,R1=1-CΔ-A-Δ, R2=C2δ, R3=C2(1-δ),R2+R3=C2。
对式(6)从n=0到n=k-1求和,得
$ \begin{array}{l} {A^{k\mathit{\Delta} }}{\left| {{F_k}} \right|^2} \le {\left| {{F_0}} \right|^2} + {R_1}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{F_i}} \right|^2} + \\ {R_2}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_{i - m + 1}}} \right|^2}\mathit{\Delta} + {R_3}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_{i - m}}} \right|^2}\mathit{\Delta} + \\ \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \end{array} $ | (7) |
注意到R1|Δ=0=0,且
$ R_1^\prime (\Delta ) = - C + {A^{ - \mathit{\Delta} }}\ln A $ | (8) |
当1 < A < eC时,R1′(Δ) < 0,因此当Δ>0时R1 < 0。
对Fn=yn-θΔf(tn, yn, yn)两边平方,并应用式(2)得
$ \begin{array}{l} {\left| {{F_i}} \right|^2} = {\left| {{y_i}} \right|^2} + {\theta ^2}{\mathit{\Delta} ^2}{\left| {f\left( {{t_i},{y_i},{{\bar y}_i}} \right)} \right|^2} - 2\theta \mathit{\Delta} \left\langle {f\left( {{t_i},} \right.} \right.\\ \left. {\left. {{y_i},{{\bar y}_i}} \right),{y_i}} \right\rangle \ge {\left| {{y_i}} \right|^2} - 2\theta \mathit{\Delta} \left\langle {f\left( {{t_i},{y_i},{{\bar y}_i}} \right),{y_i}} \right\rangle \ge {\left| {{y_i}} \right|^2} + \\ {C_1}\theta \mathit{\Delta} {\left| {{y_i}} \right|^2} - {C_2}\theta \mathit{\Delta} {\left| {{{\bar y}_i}} \right|^2} \end{array} $ | (9) |
所以有
$ {R_1}{\left| {{F_i}} \right|^2} \le {R_1}\left( {{{\left| {{y_i}} \right|}^2} + {C_1}\theta \mathit{\Delta} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} - {C_2}\theta \mathit{\Delta} {{\left| {{{\bar y}_i}} \right|}^2}} \right) $ | (10) |
将式(10)代入式(7),有
$ \begin{array}{l} \begin{array}{*{20}{c}} {{A^{k\mathit{\Delta} }}{{\left| {{F_k}} \right|}^2} \le {{\left| {{F_0}} \right|}^2} + {R_1}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} \left( {{{\left| {{y_i}} \right|}^2} + {C_1}\theta \mathit{\Delta} } \right.}\\ {\left. {{{\left| {{y_i}} \right|}^2} - {C_2}\theta \mathit{\Delta} {{\left| {{{\bar y}_i}} \right|}^2}} \right) + {R_2}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_{i - m + 1}}} \right|}^2}\mathit{\Delta} + } \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {{R_3}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_{i - m}}} \right|}^2}\mathit{\Delta} + \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \le {{\left| {{F_0}} \right|}^2} + }\\ {{R_1}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} \left[ {{{\left| {{y_i}} \right|}^2} + {C_1}\theta \mathit{\Delta} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} - {C_2}\theta \mathit{\Delta} (\delta } \right.} \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {\left. {\left. {{{\left| {{y_{i - m + 1}}} \right|}^2} + (1 - \delta ){{\left| {{y_{i - m}}} \right|}^2}} \right)} \right] + {R_2}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} }\\ {{{\left| {{y_{i - m + 1}}} \right|}^2}\mathit{\Delta} + {R_3}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_{i - m}}} \right|}^2}\mathit{\Delta} + \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \le } \end{array}\\ \begin{array}{*{20}{l}} {{{\left| {{F_0}} \right|}^2} + {R_1}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} \left( {1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} } \right){{\left| {{y_i}} \right|}^2} + \left( {{R_2} - } \right.}\\ {\left. {{R_1}{C_2}\theta \delta } \right)\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_{i - m + 1}}} \right|}^2}\mathit{\Delta} + \left( {{R_3} - {R_1}{C_2}\theta (1 - } \right.} \end{array}\\ \delta ))\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_{i - m}}} \right|^2}\mathit{\Delta} + \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \end{array} $ |
整理得
$ \begin{array}{l} {A^{k\mathit{\Delta} }}{\left| {{F_k}} \right|^2} \le {\left| {{F_0}} \right|^2} + {k_1}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} + \\ {k_2}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_{i - m + 1}}} \right|^2} + {k_3}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_{i - m}}} \right|^2} + \\ \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \end{array} $ | (11) |
式(11)中
$ \left\{ {\begin{array}{*{20}{l}} {{k_1} = {R_1}\left( {1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} } \right)}\\ {{k_2} = \left( {{R_2} - {R_1}{C_2}\theta \delta } \right)\mathit{\Delta} }\\ {{k_3} = \left( {{R_3} - {R_1}{C_2}\theta (1 - \delta )} \right)\mathit{\Delta} } \end{array}} \right. $ |
以下考虑式(11)中
$ \begin{array}{*{20}{l}} {\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_{i - m + 1}}} \right|}^2} = \sum\limits_{i = - m - 1}^{k - m} {{A^{(i + m)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} \le }\\ {{A^\tau }\sum\limits_{i = - m - 1}^{k - m} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} \le {A^\tau }\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} + }\\ {{A^\tau }\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} \le {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} + }\\ {{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2}} \end{array} $ | (12) |
$ \begin{array}{l} \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_{i - m}}} \right|^2} = \sum\limits_{i = - m}^{k - m - 1} {{A^{(i + m + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} \le \\ {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = - m}^{k - m - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} \le {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = - m}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} + \\ {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} \le {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} + \\ {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} \end{array} $ | (13) |
将式(12)、(13)代入式(11),有
$ \begin{array}{l} {A^{k\mathit{\Delta} }}{\left| {{F_k}} \right|^2} \le {\left| {{F_0}} \right|^2} + {k_1}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} + \\ {k_2}\left( {{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} + {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2}} \right) + \\ {k_3}\left( {{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2} + {A^{\tau + \mathit{\Delta} }}\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {{\left| {{y_i}} \right|}^2}} \right) + \\ \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \end{array} $ |
合并系数得
$ \begin{array}{l} {A^{kA}}{\left| {{F_k}} \right|^2} \le {\left| {{F_0}} \right|^2} + \left( {{k_1} + {k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + } \right.\\ \left. {{k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right)\sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} + \left( {{k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + } \right.\\ \left. {{k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right)\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} + \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \end{array} $ | (14) |
式(14)中
$ \begin{array}{l} {k_1} + {k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + {k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} = {R_1}\left( {1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} } \right) + \left( {{C_2} - } \right.\\ \left. {{R_1}{C_2}\theta \delta } \right)\mathit{\Delta} {A^{\tau + \mathit{\Delta} }} = \mathit{\Delta} \left( {\left( {\frac{{{R_1}}}{\mathit{\Delta} } + {C_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right) + {R_1}\left( {{C_1}\theta - } \right.} \right.\\ \left. {\left. {{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}{C_2}\theta \delta } \right)} \right) \end{array} $ | (15) |
④ 证明AkΔE|Fk|2有界。
考虑式(15)中k1+k2Aτ+Δ+k3Aτ+Δ的正负。
首先考虑R1(C1θ-Aτ+ΔC2θδ)的正负。
令C1>C2Aτ+Δ,故C1>C2Aτ+Δδ,从而有C1θ-Aτ+ΔC2θδ>0,因此有R1(C1θ-Aτ+ΔC2θδ) < 0,进而有k1+k2Aτ+Δ+k3Aτ+Δ≤
接下来考虑
由0 < C2, C < C1, A>1=e0可知,存在足够小的Δ,使得C>C2Aτ+Δ,因此
$ {{\rm{e}}^{C - {C_2}{A^{\tau + \Delta }}}} > A $ | (16) |
在式(16)的条件下,有C-C2Aτ+Δ≥lnA,进而C-C2Aτ+Δ≥A-ΔlnA。
结合式(8)有-C2Aτ+Δ≥R1′(Δ),故
$ \begin{array}{l} {A^{k\mathit{\Delta} }}{\left| {{F_k}} \right|^2} \le {\left| {{F_0}} \right|^2} + \left( {{k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + } \right.\\ \left. {{k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right)\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {\left| {{y_i}} \right|^2} + \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} {M_i} \end{array} $ | (17) |
对式(17)两边取期望得
$ \begin{array}{l} {A^{k\mathit{\Delta} }}E{\left| {{F_k}} \right|^2} \le E{\left| {{F_0}} \right|^2} + \left( {{k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + } \right.\\ \left. {{k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right)\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} E{\left| {{y_i}} \right|^2} + \sum\limits_{i = 0}^{k - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} E{M_i} = \\ E{\left| {{F_0}} \right|^2} + \left( {{k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + {k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right)\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} E{\left| {{y_i}} \right|^2} \le \\ E{\left| {{y_0} - \theta \mathit{\Delta} f\left( {0,{y_0},{{\bar y}_0}} \right)} \right|^2} + \left( {{k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + } \right.\\ \left. {{k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right)\sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} E{\left| {\phi \left( {{t_i}} \right)} \right|^2} \le E|\phi (0) - \\ {\left. {\theta \mathit{\Delta} f(0,\phi (0),\overline {\phi (0)} )} \right|^2} + \left( {{k_2}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }} + {k_3}{A^{\tau + \mathit{\Delta} }}} \right)\\ \sum\limits_{i = - m - 1}^{ - 1} {{A^{(i + 1)\mathit{\Delta} }}} E{\left| {\phi \left( {{t_i}} \right)} \right|^2}: = K < \infty \end{array} $ |
由此得到了AkΔE|Fk|2的有界性。
⑤ 证明
整理式(9)得
$ {\left| {{F_k}} \right|^2} \ge \left( {1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} } \right){\left| {{y_k}} \right|^2} - {C_2}\theta \mathit{\Delta} {\left| {{{\bar y}_k}} \right|^2} $ |
故有
$ {\left| {{y_k}} \right|^2} \le \frac{{{{\left| {{F_k}} \right|}^2} + {C_2}\theta \mathit{\Delta} {{\left| {{{\bar y}_k}} \right|}^2}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }} $ | (18) |
对式(18)两边乘AkΔ并取期望,得
$ \begin{array}{l} {A^{k\mathit{\Delta} }}E{\left| {{y_k}} \right|^2} \le \frac{{{A^{k\mathit{\Delta} }}E{{\left| {{F_k}} \right|}^2} + {A^{kA}}{C_2}\theta \mathit{\Delta} E{{\left| {{{\bar y}_k}} \right|}^2}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }} \le \\ \begin{array}{*{20}{l}} {\frac{{K + {A^{k\mathit{\Delta} }}{C_2}\theta \mathit{\Delta} E{{\left| {{{\bar y}_k}} \right|}^2}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }} \le \frac{{K + {A^{k\mathit{\Delta} }}{C_2}\theta \mathit{\Delta} \delta E{{\left| {{y_{k - m + 1}}} \right|}^2}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }} + }\\ {\frac{{{A^{k\mathit{\Delta} }}{C_2}\theta \mathit{\Delta} (1 - \delta )E{{\left| {{y_{k - m}}} \right|}^2}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }}} \end{array} \end{array} $ |
记
$ \left\{ {\begin{array}{*{20}{l}} {b = \frac{K}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }}}\\ {{q_1} = \frac{{{C_2}\theta \mathit{\Delta} \delta {A^{(m - 1)\mathit{\Delta} }}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }} \le \frac{{{C_2}\theta \mathit{\Delta} \delta {A^\tau }}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }} \le \frac{{{C_2}\theta \mathit{\Delta} \delta {A^{\tau + \mathit{\Delta}}}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }}}\\ {{q_2} = \frac{{{C_2}\theta \mathit{\Delta} (1 - \delta ){A^{m\mathit{\Delta}}}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }} \le \frac{{{C_2}\theta \mathit{\Delta} (1 - \delta ){A^{\tau + \mathit{\Delta}}}}}{{1 + {C_1}\theta \mathit{\Delta} }}} \end{array}} \right. $ |
则有AkΔE|yk|2≤b+q1A(k-m+1)ΔE|yk-m+1|2+q2A(k-m)ΔE|yk-m|2。
令ak=AkΔE|yk|2,有递推式ak≤b+q1ak-m+1+q2ak-m,从而得到
$ \begin{array}{l} {a_k} \le b + {q_1}{a_{k - m + 1}} + {q_2}{a_{k - m}} \le b\sum\limits_{i = 0}^1 {{{\left( {{q_1} + {q_2}} \right)}^i}} \\ + C_2^0q_1^2q_2^0{a_{k - 2(m - 1)}} + C_2^1q_1^1q_2^1{a_{k - 2(m - 1) - 1}} + C_2^2q_1^0q_2^2{a_{k - 2m}} \le \\ b\sum\limits_{i = 0}^2 {{{\left( {{q_1} + {q_2}} \right)}^i}} + C_3^0q_1^3q_2^0{a_{k - 3(m - 1)}} + C_3^1q_1^2q_2^1{a_{k - 3(m - 1)}} - 1 + \\ C_3^2q_1^1q_2^2{a_{k - 3(m - 1) - 2}} + C_3^3q_1^0q_2^3{a_{k - 3m}} \le \cdots \le b\sum\limits_{i = 1}^l {\left( {{q_1} + } \right.} \\ {\left. {{q_2}} \right)^i} + \sum\limits_{i = 0}^{l + 1} {C_{l + 1}^i} q_1^{l + 1 - i}q_2^i{a_{k - (l + 1)(m - 1) - i}} \end{array} $ | (19) |
式(19)中
令C1>C2Aτ+Δ,当Δ充分小时,有q1+q2≤
$ \begin{array}{*{20}{l}} {{A^{k\mathit{\Delta} }}E{{\left| {{y_k}} \right|}^2} \le \frac{b}{{1 - \left( {{q_1} + {q_2}} \right)}} + \mathop {\sup }\limits_{ - \tau \le t \le 0} E|\phi (t){|^2}}&{}\\ {\sum\limits_{i = 0}^{l + 1} {C_{l + 1}^iq_1^{l + 1 - i}} q_2^i = {K^\prime } < \infty }&{} \end{array} $ |
即
$ \mathop {\lim }\limits_{k \to \infty } \frac{{\lg E{{\left| {{y_k}} \right|}^2}}}{{k\mathit{\Delta} }} \le - \lg A < 0 $ |
第⑤步证明完成。至此,得到了随机线性θ方法数值解的均方指数稳定性,定理1得证。证毕。
3 结束语本文参考文献[4]中θ-EM数值格式的方法,研究了随机时滞微分方程随机线性θ方法的均方指数稳定性。与文献[5]相比,本文处理了更为复杂的滞后项,并在相同条件下得到了随机线性θ方法的均方指数稳定性(1/2<θ≤1),从而几乎处处指数稳定,比文献[5]中的结论更完善。
[1] |
HIGHAM D J. Mean-square and asymptotic stability of the stochastic theta method[J]. SIAM Journal on Numerical Analysis, 2001, 38(3): 753-769. |
[2] |
ZONG X F, WU F K. Choice of θ and mean-square exponential stability in the stochastic theta method of stochastic differential equations[J]. Journal of Computational and Applied Mathematics, 2014, 255: 837-847. DOI:10.1016/j.cam.2013.07.007 |
[3] |
ZONG X F, WU F K, HUANG C M. Exponential mean square stability of the theta approximations for neutral stochastic differential delay equations[J]. Journal of Computational and Applied Mathematics, 2015, 286: 172-185. DOI:10.1016/j.cam.2015.03.016 |
[4] |
LAN G Q, YUAN C G. Exponential stability of the exact solutions and θ-EM approximations to neutral SDDEs with Markov switching[J]. Journal of Computational and Applied Mathematics, 2015, 28(35): 230-242. |
[5] |
HUANG C M. Mean square stability and dissipativity of two classes of theta methods for systems of stochastic delay differential equations[J]. Journal of Computational and Applied Mathematics, 2014, 259: 77-86. DOI:10.1016/j.cam.2013.03.038 |